اوریگامی در طراحی لباس به چه معناست؟ | آشنایی با 8 کاربرد اوریگامی در طراحی لباس
امین هاشمی
نویسندهدسته بندی :
اوریگامی یکی از هنرهای سنتی کشور ژاپن است که با تا کردن کاغذ به شکل‌های مختلف شکل می‌گیرد؛ اما در زمان‌های گذشته وسایل اولیه در انجام هنر اوریگامی کاغذ نبوده و از چرم یا پارچه استفاده می‌کردند. صنعت مد و فشن همواره در حال تغییر است و گاهی این تغییر و تحول با ورود پدیده‌هایی از فرهنگ‌های مختلف شکل می‌گیرد، درست مانند هنر اوریگامی.
امروزه هنر اوریگامی تبدیل به یکی از پرطرفدارترین روش‌های خلق آثار در طراحی پوشاک شده است و بسیاری از طراحان مشهور مانند کریستین دیور (Christian Dior)، در کالکشن‌های خود از این تکنیک استفاده کرده‌اند. همچنین توصیه می شود جهت ارتقای مهارت های خیاطی خود به قسمت دوره های خیاطی دوخت برتر مراجعه فرمایید.
| تکنیک | توصیف | کاربرد در لباس و تزئین |
|---|---|---|
| ساق‌دوزی (Stem) | دوخت خطی ظریف و منحنی | خط‌کشی، شاخه‌ها و فرم‌های باریک |
| برگ‌دوزی (Leaf) | حجم‌دهی شبیه برگ طبیعی | گل و طرح‌های گیاهی |
| پیچ‌دوزی (Scroll) | ایجاد حاشیه مارپیچی زیبا | قاب‌بندی و حاشیه‌کاری‌های تزئینی |
| دندان‌موشی | دوخت مثلثی ریز در لبه پارچه | حاشیه‌ها و خطوط ظریف لبۀ لباس |
اوریگامی در طراحی پوشاک
در طراحی پوشاک به سبک اوریگامی، از روش اصلی و اولیه اوریگامی یعنی تا کردن کاغذ استفاده می‌شود. در قدم اول، طرح‌های اولیه با استفاده از کاغذ در نمونه‌های کوچک تهیه می‌شوند و سپس پس از تایید نهایی آن‌ها را با استفاده از پارچه‌های مخصوص تولید می‌کنند. لباس‌هایی که با استفاده از تکنیک اوریگامی تولید می‌شوند، اغلب برای کالکشن‌های خاص طراحی شده و مناسب استفاده عموم مردم نیستند.
در هنر اوریگامی هنگامی که از کاغذ برای ساخت پوشاک استفاده شود، نتیجه آن لباسی با لبه‌های تیز و خطوط تای شکسته است؛ اما چنانچه به جای کاغذ از پارچه استفاده شود این خطوط نرم‌تر و لبه‌های لباس گرد خواهد بود.
به کار بردن تکنیک اوریگامی در طراحی پوشاک، ارتباط مستقیمی با حجم‌سازی و هندسه دارد. در این تکنیک هنگامی که کاغذ را تا می‌زنیم بر خلاف خشک بودن جنس کاغذ، کاملا فرم می‌گیرد و حجیم می‌شود؛ اما تا زدن پارچه با استفاده از تکنیک اوریگامی با تا زدن کاغذ متفاوت است. پارچه‌ها به دلیل داشتن تنوع زیاد واکنش‌های مختلفی نسبت به تا شدن از خود بروز می‌دهند، به همین دلیل در طراحی و تولید پوشاک به سبک اوریگامی، می‌بایست با آگاهی لازم پارچه مناسب را انتخاب کرده و سپس اقدام به ساخت لباس کنید. همچنین خوب است نظر سایت luxiders را نیز درباره اوریگامی در صنعت فشن بدانید:
Origami is a craft that creates multiple dimensions in one structure, whilst minimising the resources used. This leans into the circular concept of zero-waste as, for single sheet origami, one piece of paper is utilised to create the models without scraps or necessity of extra material. It also creates unique approaches to folding with limited resources, encouraging creativity and innovative thinking.
اوریگامی صنایع دستی است که ابعاد متعددی را در یک ساختار ایجاد می کند و در عین حال منابع مورد استفاده را به حداقل می رساند. این به مفهوم دایره‌ای صفر ضایعات متکی است، زیرا برای اوریگامی تک ورق، از یک تکه کاغذ برای ایجاد مدل‌ها بدون ضایعات یا نیاز به مواد اضافی استفاده می‌شود. همچنین رویکردهای منحصر به فردی را برای تا کردن با منابع محدود ایجاد می کند، خلاقیت و تفکر نوآورانه را تشویق می کند
کاربرد اوریگامی در طراحی پوشاک
همانطور که گفته شد، اوریگامی هنری باستانی است که امروزه طرفداران زیادی در عرصه مد و فشن پیدا کرده و بسیاری از طراحان مشهور در طرح‌های خود از هنر اوریگامی ایده گرفته‌اند و خلاقیت خود را با استفاده از این هنر نشان داده‌اند. در ادامه به برخی از کاربردهای هنر اوریگامی اشاره شده است.
1. استفاده از هنر اوریگامی در طراحی انواع لباس
لباس عروس زیر یکی از مشهورترین طرح‌هایی است که جان گالیانو (John Galliano) طراح سرشناس برند دیور (Dior) برای یکی از کالکشن‌های خود طراحی کرده است.
یکی دیگر از لباس‌هایی که با تاثیر از سبک اوریگامی طراحی شده، لباس سفید و مشکی زیر است که در هفته مد سائو پائولو (Sao Paulo) به نمایش گذاشته شده.
لباس زیر یکی از معروف‌ترین طرح‌های جوم ناکائو (Jum Nakao) هنرمند و طراح مد برزیلی است. این طراح، به خاطر خلاقیت و جزئیات اعمال شده در طراحی‌هایش شهرت دارد.
2. استفاده از هنر اوریگامی در طراحی کیف
استفاده از هنر اوریگامی در طراحی کیف، یکی دیگر از کاربردهای اوریگامی است. کیف‌های تولید شده به سبک اوریگامی معمولا جادارتر از کیف‌های معمولی هستند و مناسب استفاده روزانه می‌باشند؛ اما گاهی استفاده از هنر اوریگامی در کیف به گونه‌ای انجام می‌شود که بیننده در نگاه اول متوجه این موضوع نشود.
3. استفاده از هنر اوریگامی در طراحی کفش
طراحی به سبک اوریگامی در صنعت تولید کفش نیز تاثیر گذاشته است و امروزه کفش‌های زیادی از جمله کفش‌های مجلسی و اسپورت به سبک اوریگامی طراحی و تولید می‌شوند.
تصویر زیر یکی از نمونه طرح‌هایی است که توسط دیگو دولچینی (Diego Dolcini) طراح کفش ایتالیایی، طراحی و به نمایش گذاشته شده است.
برای مطالعه بیشتر: همه چیز درباره برش پارچه
4. استفاده از هنر اوریگامی در طراحی زیورآلات
زیورآلات یکی دیگر از مواردی است که می‌توان در طراحی آن از سبک اوریگامی الهام گرفت. اوریگامی در انواع گوشواره، گردنبند، دستبند و انگشتر کاربرد دارد و برندهای معتبر نیز از این سبک در طراحی‌های خود استفاده می‌کنند.
5. استفاده از هنر اوریگامی در طراحی کلاه
کلاه‌های طراحی شده با الهام از سبک اوریگامی بسیار خاص و خلاقانه هستند و طراحان زیادی از اوریگامی برای طراحی کلاه‌های زنانه و مردانه بهره می‌گیرند. کلاه زیر یکی از طراحی‌های جذاب طراح مشهور، جان گالیانو (John Galliano) است.
6. نشان دادن خلاقیت
هنر اوریگامی هنری برای نشان دادن خلاقیت طراح است و در آن هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد؛ اما طرح‌ها باید علاوه بر زیبا و چشم‌نواز بودن خلاقانه باشند و مفهوم خاصی را در ذهن بیننده تداعی کنند. تکراری نشدن ایده‌ها در استفاده از هنر اوریگامی یکی از شروط اصلی این هنر باستانی است. همچنین سایت linkedin درباره اهمیت پرورش خیاطی مطلب زیر را آورده است:
Creativity is a vital skill that allows people to tackle complex challenges and come up with innovative solutions, making it a crucial attribute for success in the modern workforce.
"خلاقیت یک مهارت حیاتی است که به افراد اجازه می‌دهد با چالش‌های پیچیده مقابله کنند و راه‌حل‌های نوآورانه ارائه دهند و آن را به یک ویژگی حیاتی برای موفقیت در نیروی کار مدرن تبدیل می‌کند."
7. نوآوری و تکنولوژی
یکی دیگر از کاربردهای هنر اوریگامی در طراحی پوشاک، تاثیر آن در صنعت نوآوری و تکنولوژی است. هنر اوریگامی، با ایده‌های خلاقانه و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در فرایند طراحی و تولید پوشاک، باعث تحرک و گسترش صنعت نوآوری و تکنولوژی می‌شود.
8. تاثیرگذاری در ترندها
کاربرد بعدی هنر اوریگامی در طراحی پوشاک، تاثیر گذاری در ترندها است. برندها به دلیل تاثیرگذاری زیادی که روی افراد دارند، با تولید یک طرح خلاقانه و یا با ارائه کالکشن به سبک اوریگامی، توانایی خلق یک ترند جدید را دارند. با تهیه دوره ترند دوزی دوخت برتر، می‌توانید از هنر خود برای دوخت لباس‌های مد و جدید استفاده نمایید.
پارچه‌ی مناسب برای استفاده در هنر اوریگامی
پیشنهاد می‌شود در هنر اوریگامی، مراحل اولیه را با استفاده از کاغذ انجام دهید، همچنین می‌توانید برای تهیه لباس روی مانکن نیز از کاغذ استفاده کنید. در صورتی که قصد دارید از پارچه برای ساخت لباس به روش اوریگامی استفاده کنید، بهتر است جهت خشکی بیشتر پارچه و آهاردار شدن آن به پشت پارچه لایی بچسبانید. نکته قابل توجه در استفاده از پارچه در هنر اوریگامی، برش قطعات پارچه به صورت دو لایه است.
تأثیر اوریگامی بر پایداری در صنعت مد
اوریگامی در طراحی لباس به‌عنوان یک تکنیک خلاقانه، به کاهش ضایعات پارچه کمک می‌کند. این روش با استفاده از یک تکه پارچه برای ایجاد فرم‌های پیچیده، به اصول مد پایدار نزدیک می‌شود. برندهایی مانند Issey Miyake با مجموعه‌هایی نظیر «132 5.» از این تکنیک بهره برده‌اند تا لباس‌هایی با طراحی‌های نوآورانه و کم‌ضایعات ارائه دهند
| ویژگی روانشناسی/تجربی | توضیح | تأثیر در طراحی اوریگامی |
|---|---|---|
| تجربه بصری | خطوط تا و فرم‌های هندسی باعث افزایش جذابیت بصری می‌شوند | لباس‌ها ظریف‌تر، چشم‌نواز و مدرن به نظر می‌رسند |
| ارتباط حسی | لمس پارچه و مشاهده حجم‌ها حس انعطاف و سه‌بعدی بودن ایجاد می‌کند | حس کیفیت و ظرافت پارچه را بهتر منتقل می‌کند |
| تقویت خلاقیت | تمرین تا کردن فرم‌ها و خلق ساختارهای پیچیده | طراحان توانایی حل مسئله و طراحی سه‌بعدی را افزایش می‌دهند |
| تأثیر روانی بر بیننده | فرم‌های هندسی و غیرمتعارف حس هیجان و شگفتی ایجاد می‌کنند | لباس‌ها در نمایش‌ها و فشن‌شوها بیشتر جلب توجه می‌کنند |
| تعامل با پوشنده | لباس‌های اوریگامی که تغییر فرم می‌دهند، حس بازی و کنترل را به پوشنده می‌دهند | تجربه منحصر به فرد و شخصی‌سازی شده در استفاده از لباس |
| آموزش و تجربه عملی | تمرین اوریگامی در کارگاه‌ها و کلاس‌ها | یادگیری سریع‌تر اصول حجم‌سازی و رفتار پارچه‌ها نسبت به تا شدن |
مقایسه پارچه‌ها برای اوریگامی در طراحی لباس
| نوع پارچه | ویژگی کلیدی | مناسب‌ترین کاربرد در اوریگامی |
|---|---|---|
| ابریشم دوپیونی (Dupioni Silk) | بافت کاغذمانند، قابلیت حفظ خطوط تیز | لباس‌های رسمی و جزئیات ساختاری |
| ابریشم ارگانزا (Organza) | سبک و نیمه‌شفاف، تاها نرم‌تر | دامن‌ها و بخش‌های حجیم با جلوه فانتزی |
| کتان آهاردار | مقاوم و خشک، تاها واضح | تمرین‌های آموزشی و لباس‌های ساختاردار روزمره |
| پلی‌استر آهاردار | ارزان‌تر، حفظ فرم متوسط | لباس‌های نمایشی و پروژه‌های آزمایشی |
| پارچه‌های کشی (Stretch Fabrics) | کشسان و نرم، فرم‌ها باز می‌شوند | نامناسب برای اوریگامی چون تاها ماندگار نمی‌مانند |
| پارچه‌های سنگین مثل فوتر یا مخمل | ضخیم و سنگین، انعطاف کم | محدودیت در حجم‌سازی، فقط برای فرم‌های خاص |
کاربرد آموزشی اوریگامی در طراحی لباس
اوریگامی تنها یک روش خلاقانه برای تولید لباس نیست، بلکه به عنوان یک ابزار آموزشی هم در مدارس و دانشگاه‌های طراحی مد استفاده می‌شود. تمرین با تا زدن کاغذ یا پارچه کمک می‌کند طراحان:
-
درک بهتری از حجم‌سازی و ساخت فرم‌های سه‌بعدی پیدا کنند.
-
قدرت خلاقیت و حل مسئله خود را افزایش دهند، چون باید از یک سطح صاف، ساختاری پیچیده خلق کنند.
-
ایده‌های اولیه را قبل از دوخت واقعی، به شکلی ساده و سریع تست کنند.
-
یاد بگیرند چگونه پارچه‌های مختلف نسبت به تا خوردن واکنش نشان می‌دهند.
به همین دلیل بسیاری از کارگاه‌های طراحی لباس، از اوریگامی به عنوان یکی از تمرین‌های پایه برای دانشجویان استفاده می‌کنند.
خطاهای رایج (و راه‌حل‌ها)
-
باز شدن تاها: پارچه نرم/بی‌آهار → لایی سبک + نیش‌دوز تثبیت.
-
کجی شبکه: انتقال نادقیق → رولت/خط‌کش فلزی، خط راستا را چک کن.
-
برق‌افتادگی: اتوی مستقیم روی مصنوعی‌ها → پارچه‌ی محافظ و پرس خشک.
-
حجم‌های سنگین: انتخاب پارچه ضخیم برای تتسلیشن ظریف → به ارگانزا/دوپیونی تغییر دهید
مزایای پایدار اوریگامی در مد
-
کاهش ضایعات پارچه: فقط اندازه مورد نیاز استفاده می‌شود.
-
قابلیت بازیافت و تغییر فرم لباس: لباس‌های اوریگامی با تغییر تاها می‌توانند شکل متفاوتی به خود بگیرند.
-
الهام‌بخشی به مد زیست‌پایدار: تکنیک اوریگامی با طراحی کمتر ضایعات، به مفهوم مد سبز نزدیک است.
| بُعد روانشناسی/تجربی | توضیح | تأثیر در صنعت مد و فشن |
|---|---|---|
| تقویت تمرکز و آرامش | تا زدن فرم‌ها نیازمند دقت و حوصله است | طراحان ذهن آرام‌تری برای خلق ایده‌های نو دارند |
| خلاقیت و نوآوری | آزمایش با اشکال و حجم‌های جدید | الهام‌بخشی به ترندهای تازه در مد |
| هیجان بصری | فرم‌های هندسی و غیرمعمول توجه‌برانگیز هستند | لباس‌ها در فشن‌شوها بیشتر جلب نظر می‌کنند |
| تعامل با پوشنده | بعضی لباس‌ها قابلیت تغییر فرم دارند | حس کنترل، بازی و تجربه شخصی در پوشش ایجاد می‌شود |
| آموزش و یادگیری عملی | شناخت واکنش پارچه‌ها به تاخوردگی | دانشجویان طراحی مد سریع‌تر اصول حجم‌سازی را درک می‌کنند |
| اثرگذاری بر بیننده | ترکیب هنر و مد موجب شگفتی می‌شود | برندها هویت خاص و متمایز پیدا می‌کنند |
سخن پایانی
اوریگامی ممکن است در نگاه اول هنر ساده‌ای باشد که تنها با تا زدن کاغذ انجام می‌شود؛ اما هنگامی که با نگاهی عمیق‌تر آن را مشاهده کنید متوجه تفاوت و اهمیت آن می‌شوید. در واقع هنر اوریگامی، منبع الهام بسیاری از طراحان و برندهای مشهور بوده و طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارد. اگر می‌خواهید علاوه بر اوریگامی، با منابع الهام بخش دیگر در زمینه طراحی پوشاک آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله منابع الهام بخش در طراحی و دوخت لباس از مجموعه دوخت برتر را مطالعه کنید.
سوالات متداول
۱. آیا برای یادگیری طراحی لباس به سبک اوریگامی باید ابتدا اوریگامی کاغذی را بلد باشم؟
خیر، لازم نیست اوریگامی کاغذی را به صورت حرفه‌ای بلد باشید، اما آشنایی با مفاهیم پایه مثل تا کردن و ساخت حجم کمک می‌کند ذهن شما آماده درک ساختارهای هندسی و حجمی در لباس شود.
۲. آیا تکنیک اوریگامی فقط برای لباس‌های نمایشی و فشن‌شو کاربرد دارد؟
بیشتر طرح‌های اوریگامی در کالکشن‌های ویژه و لباس‌های هنری دیده می‌شوند، اما در طراحی کیف، کلاه، جزئیات آستین یا یقه نیز می‌توان از این تکنیک به صورت کاربردی در پوشاک روزمره استفاده کرد.
۳. چه پارچه‌هایی برای اجرای اوریگامی در لباس مناسب‌تر هستند؟
پارچه‌های آهاردار و با ایستایی خوب مانند ابریشم دوپیونی، ارگانزا یا کتان آهاردار بهترین انتخاب هستند. پارچه‌های کشی و نرم به دلیل برگشت‌پذیری، فرم تاها را نگه نمی‌دارند و مناسب نیستند.
۴. اجرای اوریگامی روی پارچه چه تفاوتی با تا زدن کاغذ دارد؟
کاغذ خطوط تیز و قالب ثابت ایجاد می‌کند، اما پارچه انعطاف بیشتری دارد و نیازمند تثبیت با لایی، دوخت یا اتو است. طراح باید واکنش پارچه به تا و حجم‌سازی را بشناسد تا نتیجه دلخواه به دست آید.
۵. آیا اوریگامی در مد می‌تواند به پایداری و کاهش ضایعات کمک کند؟
بله، بسیاری از برندهای پایدار از اوریگامی برای ساخت لباس با یک تکه پارچه استفاده می‌کنند تا دورریز مواد اولیه کاهش یابد. این تکنیک با مفهوم «صفر ضایعات» در مد هم‌راستا است.
۶. چگونه اوریگامی به خلاقیت طراح لباس کمک می‌کند؟
اوریگامی طراح را مجبور می‌کند از یک سطح تخت، فرم سه‌بعدی بسازد. این فرایند قدرت تخیل، حل مسئله و نوآوری را افزایش می‌دهد؛ به همین دلیل در بسیاری از مدارس مد به عنوان تمرین طراحی استفاده می‌شود.
۷. آیا می‌توان در طراحی دیجیتال مد (با نرم‌افزار) هم از اوریگامی استفاده کرد؟
بله، نرم‌افزارهایی مثل مارولوس دیزاینر و Clo3D امکان شبیه‌سازی تاها و فرم‌های اوریگامی را دارند. طراحان مد معاصر از ترکیب فناوری و این هنر برای خلق کالکشن‌های مفهومی استفاده می‌کنند.
امین هاشمی
نویسنده