موتیف در طراحی پارچه چیست؟ | راپورت بندی در طراحی پارچه
امین هاشمی
نویسندهدسته بندی :
همه‌ی پدیده‌ها در دنیای پیرامون ما از دو بخش به وجود آمده‌اند، زیرساخت‌ها و ساختارها. پارچه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و از دو بخش زیرساخت و ساختار تشکیل می‌شوند. آیا تا به حال به نقش و نگارهای موجود در پارچه‌ها توجه کرده‌اید؟ وظیفه هر طراح پارچه‌ای، تولید و طراحی عناصر هنری مانند رنگ و فرم روی پارچه و در نظر گرفتن اصول و قواعد نساجی در آن است. به فرم‌های نقش بسته روی پارچه، موتیف یا زیرساخت می‌گویند. پس از پیدایش موتیف، می‌بایست به ساختار و محل قرار گرفتن آن روی پارچه نیز توجه داشت، که برای این کار از راپورت بندی کمک گرفته می‌شود. در ادامه این مقاله از دوخت برتر، به معرفی کامل موتیف، راپورت بندی و انواع آن‌ها به طور کامل خواهیم پرداخت.
موتیف در طراحی پارچه چیست؟
موتیف، طرح و فرمی است که ظاهر یک پارچه را تشکیل می‌دهد. به عبارتی، موتیف عنصری در پارچه است که به صورت مداوم تکرار می‌شود و روی پارچه نقش می‌بندد. این نقش‌ها می‌توانند به شکل‌های گوناگون و متفاوتی طراحی شوند برای مثال گاهی یک موتیف به صورت مرتب و منظم خاصی در سراسر پارچه تکرار می‌شود و گاهی ممکن است بدون هیچ هماهنگی و فرم مشخصی تکرار شود.
در طراحی موتیف، طراح پارچه موظف است تا به عوامل زیادی از جمله راپورت بندی، رنگ، فرم، جنس پارچه، میزان رنگ‌پذیری پارچه و تراکم تار و پود پارچه توجه کافی را داشته باشد تا به نتیجه دلخواه برسد.
موتیف‌ها انواع مختلفی دارند مانند موتیف هندسی، موتیف گلدار و موتیف جدید که هر یک از آن‌ها ویژگی‌های مربوط به خود را دارند.
انواع موتیف در طراحی پارچه
هر پارچه‌ای با طرح‌هایی که دارد، یک پیام خاص را به مخاطب منتقل می‌کند. در طراحی پارچه، موتیف این نقش را ایفا می‌کند و با اشکالی که دارد پیام یا یک مفهوم را به بیننده انتقال می‌دهد. برای مثال پارچه‌ی پلنگی با طرح‌های که دارد، در نگاه اول طرح پوست پلنگ را در ذهن بیننده تداعی می‌کند. بدین صورت، پارچه پلنگی یکی از انواع موتیف محسوب می‌شود. در ادامه به معرفی انواع دیگر موتیف در طراحی پارچه پرداخته شده است.
· موتیف هندسی در طراحی پارچه
در طراحی پارچه، موتیف‌های هندسی یکی از محبوب‌ترین و پر طرفدارترین موتیف‌های جهان هستند. موتیف‌های هندسی به قدری متنوع هستند که در آثار هر طراح پارچه‌ای می‌توانید حداقل یک نمونه از آن را مشاهده کنید. این نوع موتیف‌ها، معمولا با اشکال هندسی مختلف و در رنگ‌های متنوع طراحی می‌شوند و قابلیت استفاده در هر نوع لباسی را دارند. موتیف‌های هندسی می‌توانند طرح‌هایی مانند راه راه، پولکی، چهارخانه و انواع اشکال هندسی با قاعده و بی‌قاعده را داشته باشند، همچنین این طرح‌ها می‌توانند به صورت مرتب یا بی‌نظم، ساده یا پیچیده، مستقیم یا شکسته و یا ترکیبی باشند.
· موتیف گلدار در طراحی پارچه
موتیف گلدار از آن دسته از موتیف‌هایی است که افراد در هر رده‌ی سنی طرفدار آن هستند. این موتیف‌ها حس آرامش، سرزندگی، شادی و طراوت را تداعی می‌کنند و بسیار کاربردی هستند. موتیف‌های گلدار در زمینه‌های مختلفی از جمله دوخت انواع وسایل منزل مانند پرده، سرویس آشپزخانه، رومیزی و سرویس خواب و همچنین دوخت انواع لباس‌ها مانند دامن، پیراهن، سربند، شومیز و لباس خانگی کاربرد دارند.
چنانچه با اصول خیاطی آشنا هستید، موتیف‌های گلدار یکی از بهترین انتخاب‌ها برای تهیه پارچه محسوب می‌شوند و در صورتی که به میزان لازم با دنیای خیاطی آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم پکیج آموزش صفر تا صد خیاطی از مجموعه دوخت برتر را تهیه کنید تا حتی بدون داشتن دانش قبلی، تمام آن چه برای تبدیل شدن به یک خیاط حرفه‌ای نیاز دارید را به دست آورید.
· موتیف جدید در طراحی پارچه
به هر پارچه‌ای که در دسته‌ی موتیف‌های هندسی و گلدار قرار نمی‌گیرد، موتیف جدید می‌گویند. این موتیف‌ها شامل طرح‌های بسیار متنوع و گسترده‌ای مانند طرح‌های حیوانی، انتزاعی و ساده می‌شوند. موتیف‌های جدید، گاهی تنها با رنگ‌های متضاد و مکمل به صورت انتزاعی طراحی می‌شوند که یکی از محبوب‌ترین مدل‌های موتیف هستند. طراحی این نوع موتیف‌ها به رنگ‌شناسی بسیار دقیقی نیاز دارد که برای کسب این مهارت می‌توانید پکیج طراحی لباس و رنگ‌شناسی از مجموعه دوخت برتر را تهیه کنید.
راپورت بندی در طراحی پارچه چیست؟
پس از آشنایی کامل با موتیف، نکته مهم بعدی در محل قرارگیری آن است. این محل قرار گیری در دنیای طراحی پارچه با نام راپورت شناخته می‌شود. راپورت بندی به طراح کمک می‌کند تا موقعیت مکانی موتیف را پیدا کند چرا که در طرح نهایی علاوه بر اشکال و فرم‌ها، این نحوه قرار گرفتن درست و اصولی است که یک طراحی را تکمیل می‌کند.
راپورت یا ریپیت به معنای تماس و ارتباط داشتن و به بیانی تکرار و تکثیر تعدادی طرح در طول و عرض پارچه است که برای تنظیم نقش و نگار، رنگ و در یک راستا بودن آن‌ها استفاده می‌شود.
انواع راپورت در طراحی پارچه
راپورت‌ها انواع مختلفی دارند که استفاده از هر یک از آن‌ها در موتیف، باعث متفاوت بودن خروجی کار می‌شود. در ادامه به معرفی برخی از انواع راپورت‌ها در طراحی پارچه پرداخته شده است.
· راپورت ساده یا مستقیم
تصویر چهار
راپورت ساده یا مستقیم، اغلب برای طرح‌های ریز و کوچک استفاده می‌شود. در این نوع راپورت طرح‌ها به صورت مستقیم و در یک راستا قرار می‌گیرند و ظاهری مرتب و منظم دارند.
· راپورت معکوس
تصویر پنج
راپورت معکوس، راپورتی است که به صورت تکرارهای 180 درجه طراحی می‌شود یعنی طرح پس از هر تکرار چرخش پیدا می‌کند. این نوع راپورت به دو صورت طولی و عرضی انجام می‌شود.
· راپورت متقارن
تصویر شش
در راپورت متقارن، تمام اجزای طرح به صورت متقارن طراحی می‌شوند. یعنی چنانچه از مرکز طرح خطی عمود عبور کند و طرح از این خط تا شود، اجزای طرح روی یکدیگر قرار می‌گیرند. از راپورت متقارن معمولا در طراحی قالی استفاده می‌شود.
· راپورت برگشته
تصویر هفت
راپورت برگشته، راپورتی است که در آن طرح موتیف به صورت برگشته تکرار می‌شود و کنار هم قرار می‌گیرد. این نوع راپورت به صورت عرضی و طولی انجام می‌شود.
· راپورت چرخنده
راپورت چرخنده، ترکیبی از راپورت‌های معکوس و برگشته است. به این معنی که طرح در قدم اول 180 درجه می‌چرخد و سپس معکوس می‌شود. این راپورت نیز به صورت طولی و عرضی طراحی می‌شود.
جمع‌بندی
موتیف‌ها در طراحی پارچه، نقش یک پیام‌رسان را دارند و راپورت‌ها نقش گیرنده این پیام‌ها را ایفا می‌کنند. به طور کلی طراحی موتیف بدون راپورت بندی امکان پذیر نیست و این دو عنصر یکدیگر را کامل می‌کنند. در این مقاله از دوخت برتر به معرفی موتیف و راپورت بندی و انواع آن‌ها به طور کامل پرداخت شد، امیدواریم این مقاله برای شما کارآمد بوده باشد.
سوالات متداول
موتیف در طراحی پارچه چه کاربردی دارد؟
موتیف در طراحی پارچه ظاهر و طرح نهایی آن را مشخص می‌کند و سبب زیبا شدن محصول تولید شده می‌شود.
موتیف‌های حیوانی شامل چه طرح‌هایی می‌شوند؟
موتیف‌های حیوانی شامل طرح‌هایی مانند پوست مار، ببر، پلنگ و گورخر می‌شوند.راپورت چرخنده از ترکیب کدام راپورت‌ها تشکیل می‌شود؟
راپورت چرخنده، ترکیبی از راپورت‌های معکوس و برگشته است.
امین هاشمی
نویسنده